Sinds kort zijn Arcadia, Into Nature, Oerol en Sense of Place een samenwerking aangegaan onder de vlag van het Netwerk Cultuur & Natuur. We zetten ons gezamenlijk in om jonge makers een kans te geven zich te begeven in de wereld van kunst in de openbare ruimte en onder begeleiding van de vier kernpartners te onderzoeken en te leren wat de ‘do’s & dont’s’ zijn van werken in het publieke domein. Met een bijdrage van We The North mag Sense of Place een traject beginnen met Susanne Luurs. Susanne is een kunstenaar die Gronings geworteld is en die met liefde voor de aarde, het water en de lucht aan de werk gaat. Wij hebben samen met haar een opgave geformuleerd rondom het Damsterdiep Groningen. Tijdens een bijeenkomst met inwoners van Garrelsweer in het kader van de voortgaande ontwikkeling van de Artistieke Gebiedsbiografie Damsterdiep ontstonden haar eerste plannen. Wellicht zien de bewoners aan het Damsterdiep haar binnenkort voorbij zwemmen!
In januari 2024 starten Nienke Veenhuis (studiopnt) en Lieven Poutsma (Observatorium) samen met Sense of Place hun zoektocht om te komen tot een artistieke gebiedsbiografie van het Damsterdiep tussen Delfzijl en Groningen.
Dit project wordt mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie die de match gemaakt heeft.
We zien uit naar het resultaat en hopen zo samen een bijdrage te leveren aan het programma Diepen en Maren van de Landschapswerkplaats Groningen in het kader van de Groninger Toukomst.
Het project Soundings, Listen to the Land bestaat uit een 75 kilometer lange kunstroute langs de Groninger waddenkust. De kunstwerken, op 9 verschillende locaties, brengen al of niet met geluid diverse waarden van het Waddengebied tot uitdrukking, zoals stilte en duisternis. Maar er zijn ook installaties te zien die geïnspireerd zijn op walvisvaarder Willem Barentsz en de ontstaansgeschiedenis van het landschap. Het Waddenfonds subsidieert onder meer vijf kerninstallaties, die inhoudelijk aansluiten bij de versterking en bewustwording van de kernwaarden van het Waddengebied.
We hebben Hornhuizen in Groningen bezocht. Dé plek met de schoonste lucht in Nederland.
Op uitnodiging van The Turbine Plays hebben we samen met Gronings Vuur een bezoek gebracht aan het laboratorium voor het meten en interpreteren van de luchtkwaliteit op de RUG. Vanaf Wongema liepen we de prachtige uitgestrektheid van de Groningse polder in naar met meetstation.
De dag stond ook in het teken van kennismaking en uitwisseling en krijgt ongetwijfeld een vervolg in elkaars projecten op de grens van kunst, natuur en wetenschap.
In de voormalige gemeente Reiderland hebben 5 dorpen zich verenigd en een plan gemaakt om de historie van het gebied zichtbaar en beleenbaar te maken. Een belangrijk onderdeel van die geschiedenis is de overstroming door de Dollard, waarbij een groot aantal dorpen in de golven zijn verdwenen, en de geleidelijke inpoldering waarmee het land werd teruggewonnen.
In opdracht van de gemeente Oldambt werkt kunstenaar Trudy Oosterhuis onder begeleiding van Marc van Vliet aan een voorstel voor hun wens om het verhaal van deze ‘verdronken dorpen’ op een artistieke wijze te verbeelden/markeren.
Donderdag 30 maart opende Groninger Landchap officieel de herinrichting van de Kleine Polder in Termunterzijl. Het is een heel bijzonder gebied geworden! Sense of Place is samen met Observatorium verantwoordelijk voor het ontwerp van de Golf van Termunterzijl. Door dit bijzondere Landmark worden de identiteit en historie van de Kleine Polder en de omgeving versterkt. Het zorgt er daardoor voor dat de bewoners en recreanten zich meer bewust worden van de bijzondere omgeving waarin ze zich bevinden, en op een andere manier gaan kijken naar de relatie tussen de mens en het landschap.
Urgentie Sense of Place
In de aanloop naar deze column vroeg ik mij af wat te vertellen. Moet ik vertellen wat Sense of Place is en wat het belang is van onze organisatie? Zal ik eens vertellen over het verschil tussen transitiepijn en transitieplezier? Transitiepijn horen we overal om ons heen tegenwoordig. Transitieplezier zou ik willen toevoegen om ook kenbaar te maken dat er nieuwe mogelijkheden en prachtige uitdagingen liggen. Of zal ik vertellen over het belang om transformaties te koppelen aan de taal van de verbeelding, aan ontwerpkracht? En over hoe Sense of Place hoopt creatieve denkers en doener, jong en oud, ervaren of jong talent, te verbinden met de de wensen en dromen van bewoners.
Of zal ik juist vertellen over projecten waarbij burgers zelf het heft in handen nemen om hun eigen woon- en leefomgeving vorm te geven en te beheren? En hoe dit soms tot conflicten leidt tussen de systeemwereld van overheden en de leefwereld van burgers? Zal ik vertellen dat in een veranderende wereld ook de kunsten veranderen? En dat dus ook de opgaves veranderen voor de scheppende kunst: van autonome kunst naar bijdragen aan een betere wereld, denk klimaatverandering, energie transities, co-creatie, eigenaarschap en eigenheid en dat alles met de taal van de verbeelding!
Ja… dat alles wil ik wel vertellen. Een andere keer.
Wat ik wil meegeven is onze eigen vraag: voor wie doen we dit allemaal als Sense of Place? Wie is de opdrachtgever van Sense of Place? Overheden, burgers, organisaties, etc?
Wij zien als de echte opdrachtgever het landschap zelf. De Friese en Groningse Noordkust in al haar diversiteit, inclusief de zeedijk, de terpdorpen die er vlakbij liggen en de mensen die dit landschap mede gevormd hebben. Het landschap – dat in miljoenen jaren gevormd werd – kreeg met de komst van de mens een heel nieuwe dynamiek. We kijken nu niet alleen terug hoe het was, wat onze invloed was maar we proberen het landschap zelf ook meer en meer te bevragen.
Met Sense of Place maken we het landschap tot een persoonlijkheid. Tot iemand die tot ons spreekt. Hoe ziet u de toekomst? Wat is uw verlangen? Wat zou u ons willen meegeven? En wat horen we dan als we goed luisteren? Kortom: wat kunnen we doen om het landschap – dat zonder twijfel zal blijven veranderen – van dienst te zijn?.
Hoe kunnen burgers, overheden, organisaties gezamenlijk met de wereld van kunst en cultuur een bijdrage leveren aan de urgente opgaven die de komende jaren voor ons liggen. En dat alles niet om een definitieve oplossing te vinden maar juist de verandering te omarmen en te vieren en tegelijkertijd de nieuwsgierigheid te prikkelen naar de wereld om ons heen.
Vacature Sense of Place collega (x/m/v)
0,4 – 0,6 fte (in overleg)
Sense of Place ontwikkelt landschapskunst die je laat stilstaan bij de kracht en kwetsbaarheid van het Waddengebied. Een lint van kunst-en ontwerpprojecten vergroot de unieke waarde van dit werelderfgoed uit en vertelt verhalen. Over de regio en haar bewoners. Over de geschiedenis en haar toekomst.
Sense of Place heeft, na het overlijden van oprichter Joop Mulder, haar koers voor de komende jaren opnieuw uitgezet en werkt samen met het eigen artistiek adviesteam en een groot netwerk door aan het gedachtengoed van Joop. De huidige bestuurder zoekt iemand naast zich om samen verder te bouwen aan een (financieel) gezonde organisatie.
Wij zoeken:
We zijn per direct op zoek naar iemand die zakelijk en verbindend is, in staat is om financieringskansen (publiek en privaat) om te zetten in concrete resultaten . Een ster in fondsenwerving!
Onze ideale collega heeft humor, is leuk om mee samen te werken en staat met beide benen op de grond.
Vanzelfsprekend heb je affiniteit met cultuur en het Waddengebied.
Je bent iemand die weet te enthousiasmeren,wordt blij van een uitdaging en ziet meer kansen dan bedreigingen.
Je hebt slagkracht en brengt zaken in beweging.
Profiel:
Wij bieden:
Heb je interesse?
Stuur dan een korte motivatie en cv naar sollicitatie@sense-of-place.eu t.a.v.: Raad van Toezicht Sense of Place De sluitingsdatum voor deze vacature is 9 september 2022.
Voor meer informatie mag je contact opnemen met Wendy Gooren, wendy@sense-of-place.eu Voor meer informatie over Sense of Place: www.sense-of-place.eu
Buitendijkse terp in Blije officieel open voor publiek
Zaterdagochtend 16 juli opende Lutz Jacobi, directeur van de Waddenvereniging, met Shantykoor De Slykstappers officieel de Terp fan de Takomst in Blije voor het publiek. Aansluitend droeg Vereniging Dorpsbelang Blije onder aanwezigheid van genodigden de terp over aan directeur Henk de Vries van It Fryske Gea. Als eigenaar van het natuurgebied Noard-Fryslân Bûtendyks is de natuurorganisatie na 16 juli 2022, samen met een afvaardiging uit de gemeenschap, ook beheerder van de Terp fan de Takomst.
Veelzijdig openingsprogramma
Met yoga op de terp, een ontbijt voor bewoners, kweldertochten, toespraken en gesprekken over de toekomst van Blije werd de Terp fan de Takomst feestelijk geopend. Hoe gaan wij om met klimaatverandering, hoe kunnen we leven met de natuur? Podcastmaker Tracy Metz ging in gesprek hierover met o.a. Eveline de Smalen, Curator Werelderfgoedcentrum Waddenzee, en Eefke van de Wouw, ambassadeur milieu- en mensenrechten.
Breng een bezoek
‘We zullen goed op de terp passen, tot zo ver in onze macht ligt natuurlijk, want nog altijd is de zee buitendijks de baas. Vanaf nu kunnen flora, fauna en bezoekers samen genieten van deze bijzondere plek‘, zo de Vries. Het hele jaar rond is de terp vanaf de dijk te zien. Buiten het broedseizoen, tussen 16 juli en 14 maart, is de terp ook van dichtbij te ervaren. Een onverhard pad van 1,2 kilometer leidt je van de Zeedijk door de kwelders naar de nieuwe terp. Vanaf 16 juli biedt It Fryske Gea wandel- en fietsexcursies met een gids aan. Meer informatie is te vinden op www.itfryskegea.nl/terp-fan-de-takomst
Friese Mienskip
Het idee van een dorpeling werd opgepikt door Sense of Place, die dit initiatief omarmdde. Samen met alle betrokkenen partijen is er een object ontstaan dat een bijdrage levert in de traditie van landschapskunst en daarmee aan de culturele, recreatieve en natuurlijke invulling van de Friese zeewering en het omringende landschap. Wendy Gooren van Sense of Place: ‘Met de realisatie van de Terp fan de Takomst is een langgekoesterde droom werkelijkheid geworden. Een parel in onze ketting van bijzondere plekken langs de Waddenkust en een unieke locatie waar je de magie van het gebied tot in je tenen voelt.’ De terp, ontworpen door kunstenaarscollectief Observatorium uit Rotterdam, wordt tijdens Arcadia in gebruik genomen, is onderdeel van de Sense of Place route en is verbonden met de fiets- en wandelroute vanaf de historische terp Hegebeintum.
De handen ineen geslagen
Dit project is een samenwerking van de Vereniging Dorpsbelang Blije e.o. en de inwoners van Blije met Sense of Place, It Fryske Gea en het collectief Observatorium uit Rotterdam. Mede mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, Vitale Waddenkust, het Mondriaan Fonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds/Fonds Laboratorio, het BPD cultuurfonds, de provincie Fryslan en de gemeente Noardeast-Fryslân.
Theun Mosk en Tamar Blom hebben tijdens Oerol Festival 2022 respectievelijk de Joop Mulder Plak en Symbio Kunstprijs ontvangen. Mosk ontving de stimuleringsprijs ter waarde van €10.000, voor zijn nieuwe culturele onderneming Ruimtetijd. Tamar Blom zet met het ontwerp The Descent een positieve verandering in gang om de balans tussen mens en natuur te herstellen.
Joop Mulder Plak
Op 10 januari 2021 is Joop Mulder plotseling en veel te vroeg overleden. Zijn hart ging uit naar kansen voor jong talent op het gebied van landschaps- en locatietheater. Zijn overlijden maakt het extra belangrijk voor Oerol om Joop zijn visie te markeren en verder uit te dragen. Ruimtetijd deelt deze visie en kantelt het perspectief, een andere manier van kijken naar kunst, theater en de wereld om je heen. Virtueel, fysiek, tijdelijk en voor altijd in je gedachten.
De directie en het artistieke team van Oerol heeft ervoor gekozen om de Joop Mulder Plak aan Theun Mosk uit te reiken als een erkenning van het permanente pionieren van Theun op het snijvlak van landschap, locatie, theater en scenografie. De prijs is een aanmoediging om binnen Ruimtetijd de doelstellingen van talentontwikkeling verder vorm te geven.
Het grootschalige Soundings, welke vanaf 2024 in het Groninger landschap wordt gerealiseerd, heeft als voorbode het proefproject Listen to the land (Oerol 2022). Oerol fungeert hierbij als Lab voor Soundings
Voor Theun Mosk leek alles samen te vallen door de Plak. De dag voordat hij de Joop Mulder Plak ontving, kreeg hij van mede oprichter Balster van Duijn het verlossende woord dat Ruimtetijd permanent residentie gaat houden in een fort tussen Amsterdam en Haarlem, omringd door natuur. Een eigen eiland voor makers op het vaste land, een verbinding met Oerol en een belangrijke plek die ruimte en tijd biedt voor de ontwikkeling van nieuwe makers, locatietheater en nog veel meer.
Symbio Kunstprijs
Vanaf dit jaar organiseert Stichting Symbio samen met Oerol Festival een betekenisvolle jaarlijkse kunstprijs. Aankomende kunstenaars creëren met hun werk bewustwording rondom het belang van de eenheid van mens en natuur op aarde. Kunst als krachtige motivator om positieve verandering teweeg te brengen voor een duurzame planeet. De Symbio Kunstprijs is bedoeld voor jonge, talentvolle kunstenaars in Nederland die zich in hun werk bezighouden met de missie van de stichting: het in gang zetten van positieve verandering om de balans tussen mens en natuur te herstellen.
Bij The Descent wordt publiek in een zwarte kubus in de grond uitgenodigd zijn/haar/diens relatie met de natuur te bestendigen. Het ontwerp wordt volgend jaar gerealiseerd tijdens Oerol Festival 2023. Eervolle vermelding is er voor de andere twee finalisten Diana Al Halabi en Studio Four.
Op Tweede Pinksterdag is De Streken opnieuw geopend op Terschelling. Het houten getijdenobject van beeldend kunstenaar Marc van Vliet is een project van Sense of Place en Oerol Terschelling. Eb en vloed maken twee totaal verschillende belevingen van dit Terschellingse getijdenkunstwerk, dat alleen te bereiken is via een 150 meter lange loopbrug. De installatie moest eerder vanwege stormschade worden afgebroken. De natuur heeft bepaald. In de nacht van dinsdag 6 juli kwamen een zuidwester storm en springtij samen waarbij de installatie is beschadigd. Met de kennis van nu is een semi-permanente versie gemaakt die hoger is en stabiel genoeg om drie maanden in 2022 te blijven staan.
Over De Streken
De Streken is een houten getijdenobject van beeldend kunstenaar Marc van Vliet en is te bereiken via een 150 meter lange loopbrug. Deze installatie op het wad beweegt mee op eb en vloed door de krachten van de maan. Het getij zorgt op ieder moment van de dag voor een andere beleving. Tijdens eb is de installatie een verstilde plek op het wad en is de blik naar buiten gericht. Tijdens vloed bevindt men zich midden op het water en kijk je naar binnen, naar het water.
Over Marc van Vliet
Beeldend kunstenaar, theatermaker, vormgever. ’s-Hertogenbosch, 1961. Overschild, Groningen. Autodidact in verschillende disciplines. Begonnen als vormgever. De afgelopen 17 jaar vooral bekend geworden door de locatievoorstellingen en installaties van theatergroep Tuig die zich kenmerken door de cross-over van beeld, beweging en geluid. De laatste jaren ligt de nadruk op landschappelijke installaties.
Gedicht van Wende Snijders prijkt op bijzonder eerbetoon
In de binnenstad van Leeuwarden is dinsdag 10 mei een bijzondere poëziesteen voor Joop Mulder onthuld. De poëziesteen – onderdeel van de speciale Poëzieroute Leeuwarden – bevat een fraai gedicht van zangeres Wende Snijders, die door Mulder liefkozend zijn muze werd genoemd. Joop Mulder overleed begin vorig jaar en zou op 10 mei zijn 69ste verjaardag hebben gevierd. Zijn dochter Jesse onthulde bij aanwezigheid van familie en vrienden het speciale eerbetoon.
De poëziesteen voor Joop Mulder is vlakbij de kruising tussen de Sophialaan en Willemskade te vinden. Het is geplaatst op initiatief van Sense of Place en Arcadia, in samenwerking met de Poëzieroute Leeuwarden. ”Ik vond het ontroerend mooi om samen met de mensen die Joop lief hebben op deze manier bij hem stil te staan vandaag”, aldus Wendy Gooren van Sense of Place. “Joop is er niet meer, maar hij leeft wél door in Sense of Place. Dit doen we onder meer door de Joop Mulder Academie, waarin we zijn gedachtengoed en visie op landschapskunst overdragen op een nieuwe generatie makers. Jonge makers de ruimte en vertrouwen geven kon Joop als geen ander. Die lijn zetten we door!”
“Joop is een grote inspiratiebron geweest voor ons”, aldus Sjoerd Bootsma van Arcadia. “Zijn radicale verbeelding was én is een belangrijk fundament voor Arcadia, Leeuwarden-Fryslân 2018 en de gehele culturele sector.”
Stilstand is vooruitgang
Dinsdag 10 mei was tevens het moment waarop Sense of Place de koers voor de komende jaren bekend heeft gemaakt. Deze koers bevat de titel ‘Stilstand is vooruitgang’ en hierin wordt de focus meer gelegd op samenwerking. Naast aanjager en ontwikkelaar van spraakmakende landschapskunst koppelt Sense of Place initiatieven vanuit de gemeenschap aan professionele kunstenaars en mogelijke partners. Het Artistiek adviesteam bewaakt het gedachtengoed van Joop en de kwaliteit van nieuwe werken. Met de oprichting van de Joop Mulder Academie zal de organisatie een nieuwe generatie jonge makers uitgebreid gaan begeleiden. Deze gezonde blik op de toekomst en nog veel meer nieuws is terug te lezen op de www.sense-of-place.eu/over-ons.
Een gerealiseerde droom: De Terp fan de Takomst!
Blije organiseerde zaterdag 2 oktober alvast een eigen feest om te vieren dat de Terp van de Takomst gerealiseerd is. Door de buitendijkse terp is het dorp weer verbonden met de Waddenzee. In 2011 stelde Blije in haar dorpsvisie ‘we willen weer met het gezicht naar de Waddenzee wonen, leven en werken’. Het idee ontstond van een plek om o.a. te onderwijzen, te onderzoeken, te historiseren, nieuwe en oude zilte te teelten of te concerteren. Het is gelukt. Met inzet van Friese mienskip.
Zaterdag werd tijdens het feestelijke moment door Henk de Vries, directeur van It Fryske Gea, en het bestuur van de Vereniging Dorpsbelang Blije e.o het nieuwe klaphek ingehangen. Aansluitend worden naambordjes van alle betrokken partijen op houten paaltjes gezet. Reden om het glas te heffen en te proosten op de Terp fan de Takomst.
Grote voorpret. Opening in 2022
De terp wordt tijdens de Friese Triënnale ‘Arcadia’ in 2022 in gebruik genomen en is onderdeel van de geplande route die Sense of Place projecten met elkaar zal gaan verbinden. Nu al de moeite waard: de fiets- en wandelroute vanaf de historische terp Hegebeintum naar de Terp fan de Takomst.
Succesvolle samenwerking.
Dit project is een samenwerking van de Vereniging Dorpsbelang Blije e.o. en de inwoners van Blije met Sense of Place, It Fryske Gea en het collectief Observatorium uit Rotterdam. Door de financiële steun van het Waddenfonds, het Mondriaanfonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds/Fonds Laboratoria, het BPD cultuurfonds, de provincie Fryslan en de gemeente Noardeast- Fryslân is de realisatie mogelijk gemaakt.
Foto’s: Binne-Louw Katsma
Zaterdag 2 oktober is het kunstwerk ‘ Broken Jug’ van Frank Stella geplaatst. Met het aandraaien van de bouten verankerden wethouders Harry Boon, Erik de Groot en Paul Schoute het kunstwerk in de Harlinger grond. Het aluminium kunstwerk is 12 meter hoog, 14 meter breed en 45 ton zwaar. Met de plaatsing van de Broken Jug is Harlingen een nieuwe landmark rijker.
Nauwkeurig werk door lokale bedrijven
In de nacht van vrijdag op zaterdag is het kunstwerk verplaatst vanaf zijn tijdelijke locatie naar de nieuwe plek op de kop van de langparkeerterreinen aan de Harlingerstraatweg. Dit vervoer bleek lastiger dan gedacht. Door de breedte en hoogte van het kunstwerk, moesten bij meerdere lantaarnpalen de armaturen (de kop van de lantaarnpaal) even 90 graden gedraaid worden. In de voorgaande weken zijn de drie funderingselementen van het kunstwerk op zijn plek gezet. Het zwaarste funderingselement is 38 ton en de beide ‘kleinere’ elementen wegen 24 ton per stuk. Hierdoor blijft het kunstwerk ook bij een superstorm trots overeind staan.
Zaterdagmorgen werd de ‘ Broken Jug’ met drie hijskranen van de speciale transportcombinatie naar zijn nieuwe plek getild. Het plaatsen van het kunstwerk op de funderingselementen was een nauwkeurig karwei. Er was namelijk maar een speling van maximaal 20 mm. Na het uitlijnen van de gaten in de poten van het kunstwerk en de gaten in de funderingselementen, draaiden de drie wethouders de eerste bouten in het kunstwerk. Alle werkzaamheden zijn door lokale ondernemers uitgevoerd. Van het inmeten door Adonin tot het hijsen door KTF, van de fundering door De Boer en De Groot tot het polijsten door VSMP. Ook Aannemersbedrijf A. Faber heeft ook meegeholpen aan het realiseren van de plaatsing.
Eilandgevoel begint in Harlingen
Voor gemeente Harlingen is de ‘Broken Jug’ niet alleen een prachtig kunstwerk voor de eigen inwoners, maar ook onderdeel van de verbeteringen voor eilandtoeristen. Naast het verbeteren van de parkeerterreinen en de route naar de veerboten, wil de gemeente de beleving van eilandtoeristen al in Harlingen laten starten.
Verlichting op basis van het getij
Het kunstwerk van Frank Stella is een heel bijzonder kunstwerk met veel mooie en ronde vormen. Daardoor is het een prachtig object om aan te lichten. Door Atelier LEK is een lichtplan gemaakt voor de kunstwerk. Het getij in de Waddenzee speelt hierin een grote rol. Bij eb wordt het beeld geel aangelicht (de zandbanken) en bij vloed wordt de verlichting langzaam blauw (de zandbanken zijn onder water).
Officiële opening op 2 november
Vanaf maandag 4 oktober tot ongeveer vrijdag 15 oktober wordt de bestrating aangebracht. Volg de voortgang via de webcam! Op dinsdag 2 november wordt het kunstwerk officieel geopend en in het licht gezet.
Frank Stella en zijn ‘ Broken Jug’
Frank Stella is een Amerikaanse kunstenaar die wereldwijd bekend is door zijn schilderijen, driedimensionale werken en metalen constructies. Hij heeft meerdere tentoonstellingen gehad in Museum of Modern Art en het Guggenheim in New York. Zijn kunstwerken worden op verschillende plaatsen ter wereld ten toon gesteld, zoals Toronto, Los Angeles, Singapore.
De ‘Broken Jug’ zou aanvankelijk naast een stadion in Miami worden geplaatst, maar het enthousiasme ontbrak daar. Na een poging om hem in het Franse stadje Cherbourg te plaatsen, dat uiteindelijk stuk liep op hoge kosten, zou het kunstwerk via Harlingen terug naar Amerika worden gestuurd. Door de inzet van Joop Mulder van Sense of Place en oud burgemeester Roel Sluiter, heeft het unieke kunstwerk nu een prachtige plek in Harlingen gekregen.
Tekst en foto’s: Gemeente Harlingen
Watdataangaat van Marc van Vliet geplaatst in Koehool
Met trots mochten we op vrijdag 1 oktober eindelijk ons “geheime” project delen. De Friese Waddenkust is een bijzonder kunstwerk rijker. Ter nagedachtenis aan de eerder dit jaar overleden Joop Mulder, is op de Sedyk in Koehool het werk Watdataangaat geplaatst. Het kunstwerk, dat fungeert als bank, is ontworpen door beeldend kunstenaar Marc van Vliet en gefinancierd door naaste vrienden van Joop. De titel Watdataangaat is een verwijzing naar een veelvuldig gebruikte uitspraak van Joop.
De vormgeving van het bankje verwijst naar ‘De Streken’ en de twee werken staan dan ook in verbinding met elkaar. “De leuningen kunnen verplaatst worden. Je kan over het wad kijken, met Terschelling op de horizon, of kijken naar het Friese landschap”, aldus Marc van Vliet. Op Terschelling is daarnaast een windroos geplaatst als verwijzing naar Joop en als markering van de ‘Streken’. Met in het midden van de windroos een stop. “Als Joop gefrustreerd werd door alle regelgeving, riep hij uit dat hij de stop uit het eiland zou trekken. Hier ligt de stop. Op de dijk bij Oosterend, bij de opgang waar jaarlijks ’de Streken’ komt te staan.”
Watdataangaat is tot stand gekomen mede dankzij Sense of Place, Oerol, Wetterskip Fryslân, Gemeente Waadhoeke, Mannen van Staal, Elzo Oterdoom, Steven Schreuder, Victor Schoenmakers, Trip/Hek en Eilandbouw.
Op 26 juni presenteerde het dorpsbelang Ferwert Hegebeintum samen met Sense of Place de plannen voor het kunstwerk Lightlines van kunstenaar Rob Sweere. Geïnteresseerden werden buiten op het dorpsplein geïnformeerd over dit 10 kilometer lange kunstwerk dat het dorp Ferwert verbindt met Ameland.
Op 7 juli heeft Wethouder Fedde Breeuwsma in Blije het startschot voor de bouw van de Terp fan de Takomst gegeven.
Hij gaat vanaf het dorpsplein in een optocht samen met bewoners en 70 schoolkinderen naar de toekomstige plek van de buitendijkse terp. Daar symboliseren ze met elkaar de contouren van de toekomstige terp vormen om het begin van de bouw vieren.
De terp, ontworpen door kunstenaarscollectief Observatorium, wordt tijdens de Friese Triënnale in 2022: Arcadia in gebruik genomen en is een samenwerking van de Vereniging Dorpsbelang Blije met Sense of Place, It Fryske Gea en het collectief Observatorium uit Rotterdam. Mede mogelijk gemaakt door het Waddenfonds, het Mondriaanfonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds, het BPD cultuurfonds, de provincie Fryslan en de @emeente Noardeast- Fryslân.
Vanaf 16 juni 2021 is dit prachtige werk te bezoeken aan de dijk in Oosterend – Terschelling.
Voor dit getijdenkunstwerk ‘De Streken’ van kunstenaar Marc van Vliet werd tot voor kort een permanente locatie gezocht langs de Waddenkust van het vasteland.
Door het onverwachts overlijden van Joop Mulder kwam het plan uiteindelijk in een stroomversnelling terecht. De wens van Oerol om een blijvende herinnering aan Joop op Terschelling te realiseren sloot mooi aan bij het vinden van een permanente plek voor het kunstwerk.
Oerol en Sense of Place besloten tot samenwerking en onderzoeken nu de mogelijkheid om het werk de komende 5 jaar op Terschelling terug te laten komen.
De Streken is te bezoeken tot mid september, tenzij het Wad anders beslist.
De lancering van ons eerste project in 2021 is een feit: Gemalen Verhalen is vanaf vandaag live! De fiets- en autoroute neemt je mee langs 11 waterwerken in het Friese landschap. Voor veel mensen zijn deze kunstwerken – want dat zijn het – onzichtbaar door de ogenschijnlijke vanzelfsprekendheid. Tijd om deze helden eens in de spotlight te zetten!
De eerste route heeft een lengte van zo’n 50 kilometer en loopt van Firdgum naar Marrum terug richting Ried. Bij ieder waterwerk ontdek je meer over de plek via een audioverhaal. Onderweg kom je ook langs een aantal bekenden gezichten van de route Bildtstars en Eigenheimers.
Eerbetoon aan Joop
Gemalen Verhalen is een project waar Joop Mulder nog vol passie aan gewerkt heeft. Helaas maakt hij door zijn onverwachte overlijden in januari het eindresultaat niet mee. Om van dit project een persoonlijk eerbetoon te maken hebben we deze elf kunstenaars, die nauw met Joop samengewerkt hebben, gevraagd de verhalen in te spreken:
Jan Ketelaar
Sophie Doeland
Nienke Brokke
Esther Kokmeijer
Theun Mosk
Arjen Boerstra
Ruud Reutelingsperger
Alex van de Belt
Linette Raven
Marc van Vliet
Rob Sweere
We zijn erg blij met deze mooie samenwerking en het eindresultaat.
Het internationale project Off Season Art Gardening (OSAG) werd vorige week niet in op locatie, maar digitaal afgesloten. Het was even schakelen voor de deelnemende kunstenaars om zo op afstand samen iets te creëren, maar uiteindelijk wisten de partners in Litouwen er een mooie beleving van te maken. Vooral de doos met verschillende lokale spullen uit Litouwen was een succes om vanuit huis toch een beetje de stad Ukmerge te ervaren.
Hoe was het voor de Nederlandse kunstenaars Cora Bosch en Jack Visser om de afgelopen jaren deel te nemen aan OSAG?
Cora: “Het is super geweest om deel uit te maken van OSAG. Met name natuurlijk de fysieke weken in Nederland en Zweden. Het is zo leuk en inspirerend om met kunstenaars uit andere landen kennis te maken en ervaring te delen. Mijn mooiste ervaring was op Terschelling waar ik met Jack aan landart bezig was in het water. Daadwerkelijk met een andere kunstenaar creëren.”
Jack: “Het meest speciale vind ik dat in de drie jaren waarin we als zes kunstenaars met elkaar opgetrokken hebben, er een nauwe band is ontstaan en we elkaars cultuur hebben leren kennen. Daarbij kregen we ook zoveel respect voor elkaar. We zijn eigenlijk een beetje familie geworden. Ik vind het dan ook erg jammer dat het project afgelopen is en hoop toch stiekem op een vervolg. Misschien dat we nog een keer echt met zijn allen in Ukmegre (Litouwen) bij elkaar kunnen komen.”
Cora en Jack creëren samen een werk op Terschelling tijdens de aftrap van Off Season Art Gardening.
Honderden bomen sieren tussen mei en augustus 2022 de straten van het Leeuwarder centrum. Minimaal 100 dagen trekt het kunstproject Bosk door de stad. Bezoekers kunnen niet alleen genieten van al het groen, maar worden ook verrast door culturele projecten.
Bosk is een idee van Joop Mulder en kunstenaar/landschapsarchitect Bruno Doedens. Het project maakt deel uit van Arcadia, de eerste triënnale van Leeuwarden-Fryslân 2028. “Dit project wordt een eerbetoon aan Joop, in zijn geest. We hopen dat heel veel mensen hier een twinkeling van in de ogen krijgen”, zegt Sjoerd Bootsma, artistiek leider van Arcadia, in het artikel van de Leeuwarder Courant.
Als Sense of Place blijven we nauw betrokken bij Bosk. Meer informatie over het project maken we in april bekend.
Gisteren presenteerde kunstenaar Ruud Reutelingsperger, van collectief Observatorium uit Rotterdam, de plannen van Terp fan de Takomst aan welstandscommissie Hûs en Hiem. De nieuwe belevingsplek net buiten de Waddenzeedijk bij Blije werd lovend ontvangen. Geweldig nieuws voor Dorpsbelang Blije, It Fryske Gea, het Terpencentrum (RUG) en Sense of Place.
Je leest meer over de reactie van de welstandscommissie in het artikel van het Friesch Dagblad.
Joop zag het helemaal voor zich: het veertien meter hoge kunstwerk van de beroemde kunstenaar Frank Stella op de dijk bij Harlingen. Hij trok de stoute schoenen aan en benaderde vanuit Sense of Place provincie en gemeente met zijn idee. Nu jaren later is de kogel door de kerk. ‘Broken Jug’ krijgt een vaste plek in het havenstadje. Weliswaar niet op de dijk, maar op de nieuwe parkeerplaats naar de veerboten.
NOS deelde een artikel over dit nieuws.
Foto © Joachim de Ruijter
Samen herinneringen ophalen. Joop op pad met Jan en alleman. Strunend door het Waddengebied. Verhaal halen. Verhalen vertellen. Dromen verwezenlijken. Proosten met een glas chardonnay. Met een lach en een traan lezen we alle mooie herinneringen en berichten die gedeeld worden. We zijn dankbaar om op deze manier troost te mogen vinden.
“Uit zijn ogen straalt hoop aangestoken door het jolige plezier van de onmogelijke dromen.” Met de hoop die Jean-Luc beschrijft kijken we naar de toekomst. Sense of Place gaat door. In welke vorm? Daar gaat de Raad van toezicht zich de komende tijd over buigen.
Droom mee
Er valt nog veel te ontdekken en dromen rondom de Waddenkust. Heb jij een idee dat binnen Sense of Place past of wil jij je droom met ons delen? Laat het ons weten via info@sense-of-place.eu.
Samen zetten we het gedachtegoed van Joop voort.
Message de Jean Luc pour Joop from Sense of Place on Vimeo.
Beeld: Videobrouwers
Audio: Jean-Luc Courcoult
Montage: Terschelling TV
Zondag 10 januari 2021 kregen wij het verdrietige nieuws te horen dat Joop Mulder, geestelijk vader en boegbeeld van Oerol en Sense of Place, niet meer onder ons is.
Sense of Place is dankzij zijn liefde en passie voor het Waddengebied ontstaan. Met de culturele landschapsprojecten langs de Waddenkust bracht hij mensen en verhalen samen om het landschap, de natuur en cultuur zichtbaar te maken voor een breder publiek.
Joop was een lieve man, met een enorme verbeeldingskracht. Authentiek, eigenzinnig met een grote bevlogenheid voor wat kunst, natuur en landschap verbindt. Zijn tomeloze energie, honderd-en-een ideeën en zijn betrokkenheid met alles en iedereen om hem heen zullen we vreselijk missen.
Hij heeft voor Terschelling, Fryslân, Nederland maar ook internationaal veel betekend voor het culturele landschap. Voor zijn inzet ontving hij belangrijke onderscheidingen, waaronder Officier in de Orde van Oranje-Nassau en Chevalier dans l’Ordre des Arts et des Lettres. Zonder Joop was er geen Oerol, was er geen Culturele Hoofdstad van Europa Leeuwarden-Fryslân 2018 en geen Sense of Place. Een culturele grootheid is er niet meer, maar zijn culturele erfenis blijft bestaan!
In memoriam
Voor iedereen die zijn of haar medeleven wil betuigen aan de nabestaanden van Joop of een herinnering wil delen is welkom om dat te doen via het condoleanceregister.
“Thou, nature, art my goddess. To thy law my services are bound.” – William Shakespeare
Portret Joop Mulder gemaakt door fotograaf Frank Ruiter.
FryslânPhoto organiseert de fotowedstrijd: ‘Het boerenleven van de eigenheimers”
Laat je inspireren door de verhalen van de boeren van de foto- en verhalenroute “Bildtstars en Eigenheimers”.
Maak 1 foto en stuur deze met een korte toelichting, voor 31 augustus, naar: info@fryslanphoto.com.
Na 31 augustus zal de jury, bestaande uit: Lambert de Jong, Jan Idsardi en Gretha Wijbenga de beste foto uitzoeken.
De prijswinnaars zullen persoonlijk bericht krijgen en de foto’s worden geplaatst op de website en de social-media van FryslânPhoto.
1e prijs: Boeren Avonturen op het land, fotoboek over het boerenleven in de Nederlandse fotografie. Met mooie foto’s over het boerenleven
2e prijs: Dagboek van een fotograaf: Stephan VanFleteren
3e prijs: Fototijdschrift
Kijk voor alle informatie op www.fryslanphoto.com
LIGHTLINES
Samen met kunstenaar Rob Sweere praat Sense of Place momenteel met diverse bewoners van Ferwert over hun wens het dorp te verbinden met de Zeedijk en de Waddenzee. Hoe creëren we een zichtlijn vanaf de kerk naar de dijk om deze verbinding te maken tussen dorp, bos, zeedijk, het Wad en Ameland? Het bos is op de zichtlijn al ‘opengemaakt’!
Met ‘Lightlines’ wil de kunstenaar een 10 kilometer lange verbindingslijn leggen. Dit zou kunnen met een serie kunstwerken die als baken in het landschap staan. Ieder kunstwerk met een grote ronde lichtlijn. ’s Avonds kun je de tien kilometer lange lijn zien. Ook zou ieder kunstwerk beklommen kunnen worden om zo vanaf hoogte het omringende landschap te ervaren.
In het uiterste noorden van Groningen, bij Termunterzijl ligt de Kleine Polder. Sinds 2019 is het Groninger Landschap eigenaar van het gebied en hebben ze samen met bewoners een mooi plan ontworpen waarbij recreatie en natuur hand in hand gaan. Er worden een aantal nieuwe natuureilanden gerealiseerd naast de al bestaande zwemplas. Daarnaast wordt er een speeleiland gecreëerd en is er ruimte voor een Landmark die het verhaal vertelt van dit prachtige stukje UNESCO werelderfgoed. Het Waddengebied. Het Groninger Landschap gaf Sense of Place de opdracht dit Landmark te ontwerpen. Dit hebben we gedaan in samenwerking met Observatorium Rotterdam. Hieruit is “De Golf van Termunterzijl” ontstaan.
Met het uitzichtpunt in de kleine polder wordt een lijn gemarkeerd tussen de oude dijk en zeewering die steeds hoger wordt. Op de lijn staat de sculptuur ‘De golf van Termunterzijl’. Een betreedbare trap die het lijnenspel van de hoogteverschillen volgt. Van 10 meter naar 0 NAP en weer naar 4 meter boven NAP. De kleine polder wordt met de herinrichting een aantrekkelijke bestemming. Met de kunstzinnige ingreep wordt het ook een plek om je te verwonderen en verbazen over de permanente veranderingen van het Groninger landschap in afwachting van wat komen gaat. Bezoekers ontdekken en beleven, al wandelend door de Kleine Polder en over de Golf, vanuit verschillende perspectieven het gebied.
Op dit moment werken we aan de dekking van de kosten en hopen we het definitieve plan deze zomer aan de bewoners voor te leggen.
Soundings: een ontdekkingsreis door het Groninger Waddenlandschap
Een beoogde route van het Lauwersmeergebied langs de dijk (de kiek over diek route) naar het gebied bij het Uithuizemerwad.
Op bijzondere plekken langs de route ambiëren we installaties die een vergrootglas leggen op het landschap en de beleving van dit landschap verrijken.
Het doel is niet het land verfraaien door elementen toe te voegen, maar ingrepen te doen die de waarneming veranderen en scherper maken.
Waar met het blote oog niets te zien is dan zee, land en schapenkeutels, geeft Soundings een nieuwe beleving van de omgeving die je met andere ogen naar het landschap laat kijken, of beter gezegd, met andere oren naar het landschap laat luisteren
De semipermanente installaties zullen worden gemaakt met materiaal uit de omgeving. Zoals de typische rode klei waar de bakstenen van zoveel huizen in de omliggende dorpen zijn gebouwd en de mossen die overal langs de kust groeien.
Theun Mosk, verantwoordelijk voor design en architectuur van de plekken, werkt o.a. in Watermill, het instituut van Robert Wilson on Long Island in NY, als met jonge kunstenaars in NL. De locaties worden vastgesteld in samenwerking met Groninger Landschap, Noorderzijlvest, Natuurmonumenten en andere kenners van het landschap.
We hopen in 2023 te openen met een tentoonstelling/geluidsinstallatie in het Groninger Museum. De tentoonstelling wordt samengesteld door Robert Wilson. Hij gaat de elementen verbinden met de inbreng van de mens in het allesomvattend. Tevens heeft het Groninger Museum de initiators uitgenodigd om het landschapswerk vanuit het museum te laten starten. We verbinden hiermee het museum met het noordelijk landschap. Hoe we dit precies gaan doen werken we samen met het museum verder uit.
Het project is in fases opgedeeld en dankzij de steun van Stichting Beringer Hazewinkel en Stichting De Versterking kunnen we dit jaar van start met o.a. het locatie onderzoek en het definitief ontwerp.
Soundings is een samenwerkingsproject van Sense of Place met landschapskunstenaar Theun Mosk, geluidskunstenaar Andreas Hirsch , internationaal gerenomeerd kunstenaar Robert Wilson en het Groninger Museum.
Afgelopen week (februari 2020) reisde Joop Mulder op uitnodiging van Théâtre des Calanques af naar Marseille.
Het Théâtre des Calanques werd in 2007 opgericht door Serge Noyelle en Marion Coutris. Na 23 jaar lang het Théâtre du Chatillon in Parijs te hebben geleid trokken ze naar Marseille en lieten ze het Zuid Franse publiek kennis maken hun zeer visuele werk waarin een verbinding wordt gecreëerd tussen opera, dans en circus. In 2017 kreeg hun Théâtre des Calanques een vaste plek, gelegen aan de rand van het nationale park Les Calanques in een gloednieuw houten theater gericht op de balans tussen cultuur en natuur. Geïnspireerd door Sense of Place en het Oerol festival alwaar ze verschillende voorstellingen creëerden. Hier groeide hun liefde voor het theaterlandschap en willen ze nu graag via landschapsprojecten de verbinding maken tussen cultuur en natuur en het verhaal van hun landschap vertellen. Dit in het Parc national des Calanques en het Parc naturel régional des Alpilles.
Joop Mulder werd uitgenodigd om naar Marseille te komen om te adviseren en te helpen bij het opzetten van een pilot programma in deze parken met kunstenaars en studenten uit de regio en uit Nederland. Deze pilot gaat dit jaar plaatsvinden.
Mulder sprak o.a. met natuurbeheerders, bestuurders, directeuren toerisme en marketing en met de directie van de ‘Université Architecture’ in Marseille.
Sense of Place werkt nu een voorstel uit en reist hoogst waarschijnlijk eind maart voor een tweede bijeenkomst af naar Zuid Frankrijk.
“Ik wil met dit project een mooie verbinding leggen tussen het ambitieuse Marseille en Leeuwarden. Leeuwarden en Frankrijk hebben al een groeiende vriendschap en dit past mooi in die lijn.” aldus Mulder.
